Antony Lyons
Am Antony
Artist eco-gymdeithasol wedi’i leoli yn Lloegr. Yn gweithio gyda fideo, sain, ffotograffiaeth a cherfluniaeth, ei ffocws yw tirweddau, llefydd a chymunedau.
Gyda chefndir mewn eco/geo-wyddorau ac astudiaethau tirwedd, mae gan ei ymarfer creadigol ansawdd hybrid, celf yn plethu â gwyddoniaeth, ymateb i heriau ecolegol a chymdeithasol cyfredol. Mae ei ddulliau ymchwil a chynhyrchu yn dibynnu ar synhwyro helaeth ar-y-ddaear, amsugno ac yna cydosod cynnwys fideo-sonig digidol, deunyddiau cerfluniol, archifau a straeon. Gall gweithiau canlyniadol gynnwys cerddi-ffilm a gofod gosod, a ddatblygir fel arfer yn ystod preswyliadau artistiaid estynedig. Mae Lyons yn aml yn gweithio gyda gwyddonwyr, academyddion, cerddorion a beirdd.
Gyda lens ecolegol, ei ddiddordebau yw ysgogi deialogau, mewnwelediadau a chwestiynau newydd. Mae’n cael ei dynnu at leoliadau dŵr terfynol afonydd ac arfordiroedd. Mae ei brosiectau’n ysgogi sgyrsiau rhwng safbwyntiau mewnol ac allanol ac yn plethu dychymyg y gorffennol, y presennol a’r dyfodol ynghyd. Mae’n disgrifio ei ddull creadigol fel un ‘geobarddonol’.
Teitl Lyons ar gyfer ei gyfnod preswyl yng Nghwm Elan oedd ‘Long Exposure’, gyda syniadau cychwynnol i archwilio llwybrau lleol, haenau o amser/archaeoleg, y cysylltiad â’r bardd Shelley; tiriogaeth y dalgylch dŵr; ynghyd ag agweddau ar ‘foddi’r’ cwm.
I gychwyn ei gyfnod preswyl, fe wahoddodd grŵp bach o bobl i ymweld, cerdded ac aros ym mwthyn yr artist: Owain Jones, athro Dyniaethau Amgylcheddol ym Mhrifysgol Bath Spa; Hywel Griffiths, bardd a daearydd ym Mhrifysgol Aberystwyth; Ginny Battson, eco-athronydd, gyda chysylltiad cryf i dirweddau dŵr. Bu trafodaethau a chanfyddiadau o’r cynulliad cychwynnol hwn yn ddylanwadol wrth gwmpasu ac ailffocysu’r cyfnod preswyl.
Yn benodol, symudiad i gulhau’r prif barth daearyddol i’r cyffiniau agos at fwthyn Penygarreg a’r llechwedd yn union uwchben. Y bwriadau cynnar hefyd oedd datblygu cyswllt ag un neu fwy o grwpiau neu brosiectau yn Birmingham.
Mapiwyd cysyniadau cychwynnol a nodiadau ar gyfer y cyfnod preswyl gan ddefnyddio cyfres o iteriadau map-meddwl. Crëwyd graffig cwmwl-gair hefyd (gweler ffigwr 1).
Ar ôl dau gyfnod byr yn y bwthyn (ym mis Hydref 2019 a mis Chwefror 2020), ynghyd ag ymweliad ym mis Mawrth 2020 er mwyn recordio perfformiad o’r ddrama ‘The Valley of Nangwyllt’, effeithiodd cyfyngiadau Cofid ar raglen ei gyfnod preswyl. Fe ddaeth cyfle ym mis Awst 2020 i gyflwyno gwaith 6 fideo-sonig byr mewn gŵyl yn Birmingham, fel rhan o ‘Ten Acres of Sound’ a gynhaliwyd gan Artefact Projects yn Stirchley.
Cynhaliwyd gosodiad fideo Lyons ar gyfer yr ŵyl gan y Birmingham Brewing Company, yn pwysleisio’r cysylltiad pibell ddŵr a chyfleusterau.
Gyda chefnogaeth Elan Links, cafodd ei gyfnod preswyl gymorth gan y CCRI (Countryside & Community Research Institute), fel rhan o gysylltiad hirsefydlog. Mantais i’w gyfnod preswyl estynedig yn Elan oedd y gallu i ddatblygu cysylltiadau dyfnach â chymuned y ffermwyr defaid lleol, gyda CARAD yn Rhaeadr, ac i gychwyn cydweithrediad sain-celfyddyd gydag artist sydd wedi’i lleoli yn Birmingham, Nikki Sheth. Mae’r gwaith clywedol hyn ar gael ar lwyfan Soundcloud.
Mae Lyons yn disgrifio proses ac ymchwil ei gyfnod preswyl ymhellach mewn ysgrifau blog:
“Dros y ddwy flynedd ddiwethaf, rwyf wedi bod yn archwilio’r gweunydd, yr argaeau a’r pibellau dŵr – gyda chymorth ffermwyr, ceidwaid ac eraill. Yn gwrando, sylwi â’m ffocws yn amrywio o’r darlun mawr i’r meicrocosmos … gan roi sylw hybrid celf/wyddonol i ecoleg a thirwedd. Rwy’n disgrifio fy ymagwedd fel un “geo-barddonol”, ond hefyd yn un cinesthetig h.y. dibynnu ar y profiad o symud trwy lefydd a gofod corfforol. Wrth ymestyn allan i’r dirwedd, gall agwedd agored a digyswllt arwain at ymddangosiad rhywbeth annisgwyl neu ryfedd. Ostanenie. Gweld y cyfarwydd mewn golau newydd. O bwys hefyd yw’r ymgom rhwng, rhywun o’r tu allan, rhywun o’r tu mewn safbwyntiau.”
“Yr haf diwethaf, roeddwn i’n ôl yn y noddfa – neu’r encil – sef ‘bwthyn yr artist’ uwchben cronfa ddŵr Penygarreg yn Elan, Cymru. Wedi treulio ymweliad blaenorol prysur a gweithgar, llawer ohono yng nghwmni’r ffermwyr defaid ar yr ucheldir, roedd fy hwyl yn un o fyfyrio araf gan roi ysgrifbin ar bapur mewn ymgais i wau tapestri o feysydd ymchwil creadigol amrywiol. Yn gweld golau dydd o’r diwedd, y bwriad yn y darn blog newydd hwn yw i geisio creu deialog ffrwythlon – a dychmygol – rhwng dau le pell. ‘Rwyf yn cysylltu’r sefyllfa yng Nghwm Elan â’r Côa Valley ym Mhortiwgal – lleoliad prosiect cyfnod preswyl cysylltiedig.
Yn ystod yr haf yn Elan, fe gymerais ran mewn ‘casgliad’ – sef hel praidd o ddefaid gwasgaredig o’r rhostir uchel; wedyn eu symud i’r fferm gartref ar gyfer eu cneifio y diwrnod nesaf. Un agwedd o’r ‘digwyddiad’ tymhorol hwn a’m cyfareddodd oedd y dull o gydweithio ar y cyd – sef bod ffermwyr cyfagos yn dod at ei gilydd i gynorthwyo ei gilydd, gan ddilyn traddodiad o gydweithio a chyfnewid. Roedd yr arfer gwledig hwn yn fy atgoffa o’r ‘Meitheal’ cynhaeaf/dyrnu a oedd unwaith yn arferol yn fy mamwlad yng nghefn gwlad Iwerddon.“
Yn ystod ei gyfnod preswyl, mae ei ymarfer artistig wedi ehangu ac wedi datblygu llwybrau newydd trwy ddefnyddio ffotograffiaeth macro. Mae gwaith dilynol gyda’r gymuned ffermio defaid ar y gweill (dogfennaeth greadigol, celf-sain). Ychwanegiadau posibl eraill yw’r bwriad i greu data sonifications cydweithiol a chyfansoddiadau cerddorol/corawl.
PIPE DREAMS from novadada on Vimeo.
