Croeso i ddiweddariad y mis hwn i weld beth sydd yn wybren y nos ym mis Mehefin.
Ym Mharc Rhyngwladol Wybren Dywyll Cwm Elan, nid oes tywyllwch seryddol yn ystod y mis hwn, mae’r nosweithiau mewn cyfnos parhaol.
Golygfa holl-awyr o’r cytserau o 12yb ym mis Mehefin o ‘in-the-sky.org’
Yn isel ar y gorwel deheuol, fe welwch gytser y Fantol, gyda Choron y Gogledd a Boötes wedi’u lleoli’n hwylus uwchben. Gellir adnabod Boötes wrth ei Arctwrws mawr coch, sef y pedwerydd seren fwyaf llachar yn wybren y nos.
Yn y dwyrain, mae cytserau haf yr Alarch, Saethlin ac Acwila yn codi, gydag Ercwlff, Telyn Arthur ac Ophiuchus wedi’u lleoli’n hwylus yn wybren y nos.
Mae cytersau gwanwyn Corfis, y Cranc, y Forwyn a’r Llew yn machlud yn y gorllewin.
Mae’r Lleuad Lawn yn digwydd ar yr 11eg o Fehefin a’r Lleuad Newydd ar y 25ain o Fehefin.
Heuldro’r Haf
Eleni mae heuldro’r haf yn digwydd ar ddydd Sadwrn 21ain o Fehefin 2025, sef y diwrnod hiraf a noson fwyaf byr y flwyddyn. Fe fydd 16 awr a 38 munud o olau dydd.
Ar hyn o bryd, mae Hemisffer y Gogledd ar ei gogwydd mwyaf tuag at yr Haul.
Tymor y Cymylau Noctilucent
Mae’r cyfle i weld cymylau symudliw y nos yn cynyddu yn ystod mis Mehefin.
Gan ddibynnu ar nerth y ‘storm’, fe ellir gweld rhain 90 a 120 munud ar ôl iddi fachlud a chyn y wawr. Os bydd y sioe yn arbennig o gryf, efallai y byddwch yn gallu eu gweld oddeutu 30 munud ar ôl i’r haul fachlud.
Edrychwch ar wefan Spaceweather.com er mwyn gweld sylwadau NOAA21.
Y Planedau ym mis Mehefin
Ar y 1af o Fehefin, fe fydd y blaned Gwener ar ei hestyniad gorllewinol mwyaf, sy’n golygu bod ei chylchdro mewn safle sy’n ymddangos fel petai y pellaf i’r gorllewin o’r haul a phetai’n fertig, byddai’n ffurfio rhan o ongl sgwâr (90 gradd) gyda’r Haul a’r Ddaear yn freichiau. Pob bore ar ôl hyn, fe fydd y blaned Gwener yn symud yn agosach tuag at yr Haul. Fe fydd y blaned Gwener yn codi yn y dwyrain am 3.24yb ar ddechrau’r mis a 2.36yb ar y diwedd.
Fe fydd y blaned Sadwrn yn y dwyrain am 2.44yb ar ddechrau’r mis a 12.53yb ar y diwedd.
Cysylltiad y Lleuad, y Blaned Sadwrn a’r Blaned Neifion
Ar y 19eg o Fehefin, fe fydd y Lleuad a’r blaned Sadwrn yn rhannu’r un esgyniad cywir ac wedi’u gwahanu’n agos gan 3˚23’ o bellter. Mae’r blaned Neifion wedi’i lleoli yng nghanol y ddau wrthyrch, sy’n rhoi cyfle i’w gweld, ond efallai y bydd hyn yn fwy anodd oherwydd y nosweithiau golau. Mae’n werth yr ymdrech, yn enwedig ar noson lonydd. Os oes gennych delesgop chwe modfedd, ceisiwch ddod o hyd iddi trwy ddefnyddio chwyddiad uchel. Fe fydd y cysylltiad yn edrych yn dda trwy ysbienddrych bach. Os oes gennych ysbienddrych wedi’i leoli ar trybedd gamera, efallai y byddwch yn gallu gweld y blaned Neifion, er y bydd yn ymddangos fel seren wan.
Cysylltiad y Lleuad a’r blaned Gwener
Ar yr 22ain o Fehefin, fe fydd y Lleuad ar ei chil ac yn pasio 7˚10’ i’r gogledd o’r blaned Gwener, gan rannu’r un esgyniad cywir ac yn ymddangos fel gwrthrychau boreuol hyfryd yn y dwyrain.
Constellation of the Month
Each month, we will feature a constellation and the mythology behind it.
There are 88 IAU recognised constellations in the night sky and around 36 that are observable in the northern hemisphere. Some of the names of the 88 IAU recognised constellations are several thousands of years old.
With the advent of science and rational thinking, and more of a focus on the observable world, stars are no longer used for the farming calendar, for navigation or conveying social or religious values.
Get outside and see if you can spot these constellations. The best time to see each constellation we feature is around 90 minutes after sunset.
Cysylltiad y Mis – Coron y Gogledd, ‘Caer Arianrhod’
Mae cysylltiad Coron y Gogledd yn hawdd i’w weld unwaith i chi wybod beth i edrych amdano! Ymhlith patrwm hanner cylch tynn o sêr, mae wedi’i lleoli rhwng cysylltiad Boötes a Chlwstwr Mawr Ercwlff. Y mis hwn, mae wedi’i lleoli’n berffaith yn y de am hanner nos. Gellir ei gweld trwy chwilio am Asterism Carreg Pen y Gongl yn Ercwlff – edrychwch am y seren fwyaf llachar yn safle pedwar o’r gloch o’r asterism ac fe welwch Arcturus, y bedwaredd seren fwyaf disglair yn wybren y nos, yng nghytser Boötes. Yng nghanol y ddau wrthrych, edrychwch am drefniant o sêr hanner cylch sy’n debyg i goron: mewn gwirionedd, fe’i hadwaenir fel y Goron Ogleddol.
Fe gysylltir Coron y Gogledd gyda nifer o chwedlau ar draws y byd, megis y Dywysoges Ariadne o Ynys Creta o Chwedl Roegaidd; Woomera, bwmerang o Awstralia, a’r Cylch Gwersyll, a enwyd ar ôl Cheyenne, sef pobl brodorol Gorllewin yr Unol Daleithiau.
Mae’r chwedl Gymreig yn cysylltu hwn â Chaer Arianrhod, Castell y Cylch Arian, sef cartref nefolaidd Arianrhod, merch Don.
Mewn gwirionedd, enw’r seren fwyaf llachar yw Gemma, sef y Lladin am y gair gem.
Chwiliwch am ambell Sêr Ddwbl
Oherwydd bod y nosweithiau yn oleuach, nid oes rhaid i chi rhoi eich ysbienddrych o’r neilltu. ‘Rydych chi dal yn gallu chwilio am sêr ddwbl a chlystyrau agored.
Edrychwch am y seren Zubenelgenubi gan sganio’ch ysbienddrych yn araf tua’r dde – fe ddylai 17 ac 18 Librae ymddangos fel sêr oren wedi’u gwahanu’n eang.
Adwaenir y ddau bâr fel sêr dwbl gweledol, sy’n golygu eu bod yn ymddangos yn agosach atom o’n safbwynt ar y ddaear.
Tair belen o Sêr
Gall syllu ar y sêr yn yr haf fod yn brofiad pleserus, yn enwedig gyda’r nosweithiau cynnes.
Os oes gennych delesgop, mae’n werth edrych am y gwrthrychau mwyaf llachar megis clystyrau crwn – maent yn gallu ymddangos ychydig yn aneglur trwy sylladur, ond maent yn rhoi blas i chi o beth sydd i ddod pan fydd y tywyllwch seryddol yn dychwelyd.
Mynnwch delesgop, yn ddelfrydol gydag agorfa o 6 – 8 modfedd
ac ewch ati i chwilio!
Messier 3
RA: 13h 42m 11.62s | Dec: +28° 22′ 38.2″
Mae Messier 3 yn wrthrych sydd ar ei orau i’w weld yn y gwanwyn ond yn dal wedi’i leoli’n dda am hanner nos. Wedi’i leoli rhwng cytserau Coma Berenices a Boötes, mae’r clwstwr o sêr crwn hyn yn gorwedd 34,000 o flynyddoedd golau i ffwrdd ac yn cynnwys hanner miliwn o sêr. Mae’n ymddangos fel pelen dynn o sêr o dan wybren dywyll iawn ond yn y cyfnos mae’n ymddangos rhywfaint yn aneglur.
ESA/Hubble a NASA
Messier 5 (Clwstwr y Rhosyn)
RA: 15h 18.6m | Dec: +02° 05´
Messier 5 yw ein hail glwstwr crwn i’w ddarganfod yng nghytser Serpens. Mae’r gwrthrych hwn yn gorwedd 24,000 o flynyddoedd golau i ffwrdd ac yn cynnwys 100,000 o sêr. Fe fydd yn ymddangos fel darn aneglur gydag ychydig o sêr; efallai bydd yn heriol i’w weld o dan wybren y nos oleuach.
ESA/Hubble a NASA
Messier 13 (Y Clwstwr Mawr yn Ercwlff)
RA: 16h 41m 41s | Dec: +36° 27′ 35″
Mae’r Clwstwr Mawr yn Ercwlff (Messier 13) yn glwstwr crwn da sy’n hawdd ac yn hyfryd i’w darganfod. Wedi’i leoli yng nghytser Ercwlff, mae’n ymddangos trwy delesgop fel pelen lachar o binnau sêr a ellir eu cydrannu i’r craidd o dan wybren fwy tywyll. Mae’n cynnwys 300,000 o sêr, ac wedi’i lleoli 25,000 o flynyddoedd golau i ffwrdd o’r Ddaear.
ESA/Hubble a NASA
